Forum Dawnego Tczewa

W 1856 roku rozpoczęto budowę dużego kompleksu przemysłowego, Willy Muscate założył tu Fabrykę Maszyn Rolniczych. Na rogu obecnych ulic 30-go Stycznia i Paderewskiego zbudowano w 1883 roku wielki ceglany budynek mający charakterystyczny skorupowy dach. Fabryka Wyrobów Metalowych Emila Kelcha. W okresie międzywojennym przemianowana na Wytwórnię Wyrobów Metalowych Towarzystwa Akcyjnego „ARKONA”, w tym czasie obiekty rozbudowano i przedłużony został największy budynek. Po II Wojnie Światowej powstała tu Pomorska Fabryka Gazomierzy, później Zakłady Sprzętu Gospodarstwa Domowego Predom-Metrix. W roku 1980 miasto przekazało budynki Centralnemu Muzeum Morskiemu w Gdańsku na rzecz przyszłego Muzeum Wisły. Muzeum Wisły otwarto 13 kwietnia 1984 roku z okazji wystawy „Dzieje Żeglugi Wiślanej”. Obecnie w budynkach mieści się Centrum Wystawienniczo-Regionalne Dolnej Wisły

Gwałtowny rozwój przemysłu w Tczewie, w latach 50-tych XIX w., spowodowany budową mostu przez Wisłę oraz linii kolejowej wraz z dworcem, faktycznie zaowocował budową kompleksu obiektów przemysłowych jak m.in. Królewska Fabryka Maszyn, odlewnia żeliwa, czy cementownia. Jednak z uwagi na to, że stanowiły one zaplecze prowadzonej budowy, zlokalizowane zostały w bezpośrednim jej sąsiedztwie: fabryka maszyn i odlewnia - przy nowej szosie Gdańskiej (obecnie ul. Gdańska), cementownia zaś na terenie miejskiej cukrowni (zlikwidowana Pomorska Fabryka Drożdży) /Historia Tczewa pod red. Wiesława Długokęckiego/

Również w tym czasie - Roman Klim /opracowanie Muzeum Wisły/ podaje rok 1857 - powstaje warsztat mechaniczny Emila Kelcha. Jak wynika ze spisu teczek magistrackiego nadzoru budowlanego, mieścił się on na ulicy Krótkiej 4, w miejscu zlikwidowanego ewangelickiego kościoła św. Jerzego.

Jednak ówcześnie, na terenie zajmowanym obecnie przez CRWDW, wciąż znajdowały się fortyfikacje Szańców Klasztornego i Środkowego pozostające obiektami wojskowymi, dla których obowiązywały tzw. rejony forteczne, ograniczające swobodę dysponowania własnością gruntów w sąsiedztwie umocnień. Od 1828 do 1871 określane były one następująco: rejon I - 800 kroków - absolutny zakaz budowy (nawet płotów) i uprawy, rejon II - 1300 kroków - obowiązek uzyskiwania pozwolenia władz wojskowych na zabudowę, oraz rejon III - 1800 kroków - obowiązek informowania o zamiarze zabudowy. Ponadto budujący zobowiązany był podpisać tzw. rewers demolacyjny, zobowiązujący go do rozbiórki obiektów na własny koszt, na żadanie władz.
Przepisy te poważnie ograniczały możliwości rozwoju miasta, dlatego też w roku 1865 burmistrz Emil Wagner wystąpił do Ministerstwa Wojny o zgodę na zniesienie umocnień. Jednak dopiero w 1868 roku pruskie władze wojskowe zgodę taką wyraziły /Historia Tczewa/, a w roku 1872 zredukowano znaczenie obronne Tczewa nadając mu status twierdzy II klasy.
Likwidacja fortyfikacji postępowała szybciej w części północnej i północno zachodniej - w związku z rozbudową kolei, podczas gdy w rejonie południowym trwała do do końca XIX wieku /Historia Tczewa/.

Roman Klim /Muzeum Wisły/ podaje, że w roku 1883 Emil Kelch nabył w drodze przetargu tereny Szańca Środkowego (raczej łącznie z Szańcem Klasztornym, skoro budynki zajmują również jego obszar) i zbudował w tym miejscu nową fabrykę. Marek Stażewski w Historii Tczewa określa jednak moment uruchomienia fabryki na rok 1898.

Budynków CWRDW nie można w żadnym razie wiązać z fabryką maszyn rolniczych Willego Muscate. Powstała ona wcześniej niż nowa fabryka Kelcha, gdyż budowę rozpoczęto w roku 1871, przy szosie Starogardzkiej, poza ówczesnym obszarem gminy miejskiej. Fabryka A.P. Muscate przetrwała śmierć jej założyciela w 1915r. oraz zmiany gospodarcze po I wojnie światowej. W roku 1928 zatrudniała 320 pracowników. W roku 1938 pozostała jedyną działającą, spośród trzech istniejących przed I wojną fabryk maszyn rolniczych. Funkcjonowała do końca II wojny światowej /Historia Tczewa/.

Po wojnie, na jej miejscu, w oparciu o ocalałe, nie zagrabione przez wyzwolicieli resztki wyposażenia, utworzony został państwowy zakład Technicznej Obsługi Rolnictwa, przekształcony w 1959 roku w Zakłady Sprzętu Motoryzacyjnego.
Od roku 1969 przedsiębiorstwo działało jako Fabryka Przekładni Samochodowych Polmo Tczew.
Sprywatyzowane w 1994 roku weszło w skład Sobiesław Zasada Group, od którego, w roku 1998 zostało zakupione przez Eaton Corporation.

zet48 pisze:Obecnie w budynkach mieści się Centrum Wystawienniczo-Regionalne Dolnej Wisły

I Muzeum Wisły

Poprzedniczką obecnego Centrum była Pomorska Fabryka Gazomierzy, której plan przedstawiam na poniższym załączniku. Do powyższego planu dodaję opis poszczególnych obiektów

Dawniejsze dzieje:

Pocztówka (allegro), której dotychczas nie widziałam. Przedstawia willę (~XIX w.) właściciela Fabryki Wyrobów Metalowych, Emila Kelcha. Domyślam się, że zdjęcie zostało wykonane przed 1921 rokiem, ponieważ budynek fabryki nie jest jeszcze rozbudowany.

Pocztówka świetna!! Kolejne urokliwe miejsce. Jeszcze żeby te drzewa wzdłuż ulicy się ostały, to byłoby całkiem fajnie

W latach 70-tych w "gazomierzach" pracował mój dziadek i pamiętam jak z mamą stałyśmy pod bramą i czekałyśmy, aż dziadek skończy pracę. Zawsze wychodził od strony ul. Paderewskiegi przechodząc obok budki strażnika, co szlaban podnosił

Muzeum Wisły w latach 90-tych

Ujęcie fabryki i miasta pochodzące z międzywojnia:

be-good pisze:Ujęcie fabryki i miasta pochodzące z międzywojnia:

Ja dodam że zdjęcie było zrobione po roku 1926