Egzekucje tczewian jesienią 1939 r. - prochownia

[be-good]

Nawiązując do mojego poprzedniego postu , chciałbym dodać kolejne informacje , zawarte w sprawozdaniu "Komisji Upamiętnienia", dotyczącym martyrologii mieszkańców ziemi tczewskiej na terenie koszar.
W nocy z 1 na 2 września 1939 roku wojsko polskie wycofało się z Tczewa.Już od 2 września zaczęły się masowe aresztowania, najczęściej według wcześniej przygotowanych list. Niemal natychmiast przepełnione zostały tmczasowe więzienia i obozy przejściowe, które naprędce zorganizowano w takich obiektach jak: piwnice obok gazowni na ul. Kołłątaja, gospodarstwo rolne Niemca Schwartza przy ul. Gdańskiej ,szkoła przy ul. Czyżykowskiej ,szkoła przy ul. Sobieskiego , budynki fabryki Arkona, więzienie Sądu .
Po wyzwoleniu , w dniach 29, 30 ,31 października 1945 roku przeprowadzono pierwszą ekshumację zwłok na terenie tzw prochowni za koszarami. Odkopano 56 zwłok, które zidentyfikowali członkowie rodzin . Niektóre zwłoki rodziny pochowały w swoim zakresie. Podczas tej ekshumacji ustalono 16 zwłok jako osoby duchowne, które zostały przewiezione do Pelplina i tam pochowane. Pozostałe pochowano manifestacyjnie na starym cmentarzu w Tczewie. Dla ich upamiętnienia społeczeństwo miasta ufundowało okazały pomnik, który stoi w miejscu, gdzie złożono doczesne szczątki ofiar hitlerowskiego terroru.
W roku 1976 , w lipcu ,dokonano ekshumacji kolejnych 18 zwłok , które złożono na cmentarzu , w miejscu pochówku dokonanego w roku 1945. W wyniku prac Komisji Upamiętnienia zdołano ustalić listę 74 osób zamordowanych w koszarach, która nie była pełna, gdyż nie zawierała nazwisk więźniów przetrzymywanych w koszarach a zamordowanych w innych miejscach .

Jestem na 95% pewien że teren tzw prochowni za koszarami - miejsce kaźni tych ludzi - to miejsce na załączonym poniżej zdjęciu. Jutro postaram się udokumentować to mapką.

[be-good]

Ówczesna mapka (1942):

[LukaszB]

Jestem na 95% pewien że teren tzw prochowni za koszarami - miejsce kaźni tych ludzi - to miejsce na załączonym poniżej zdjęciu. Jutro postaram się udokumentować to mapką.

Prochownia została przeznaczona pod zabudowę http://www.tcz.pl/index.php?p=1,47,0,wi ... prochownia" onclick="window.open(this.href);return false;. Musimy się tam wybrać, bo to może być ostatnia okazja przed niwelacją terenu

[Jadzia]

W Kociewskim Magazynie Regionalnym (nr 38-39, 2002 r.) zamieszczony jest artykuł, pt. "Brałem udział w ekshumacji". Jest to bezpośrednia relacja uczestnika zdarzeń z 1945 r. - Jana Z. Porusza on także temat prochowni:

Na terenie miasta Tczewa są tylko dwa miejsca, w których na początku II wojny światowej niemiecki okupant dokonał egzekucji miejscowej i okolicznej ludności. Pierwsza z nich, którą wyżej opisano, odbyła się w rejonie koszar, w pobliżu byłej prochowni. Obecnie blisko tego miejsca, niedaleko wiaduktu nad torami, przebiega droga krajowa nr 1, która wówczas nie istniała. Dokładna lokalizacja po upływie tylu lat jest prawie niemożliwa, gdyż znajdujący się tam teren jest zupełnie zniekształcony. Ówczesne zarośla i krzaki przekształciły się w duże drzewa, a łagodny stok został przekopany przez nielegalnych eksploatatorów piasku. Całość przedstawia nader przykry i smutny widok, ponieważ na domiar złego, znajdują się tam hałdy śmieci i zbędnego różnorodnego, zdewastowanego sprzętu. Do tej pory, nikt miejscem tym się nie zainteresował. Bezpośrednio po ekshumacji nie było ani warunków, ani środków finansowych, aby miejsce to upamiętnić, a w następnych latach o nim zapomniano.

Do artykułu załączona jest mapka sytuacyjna, na której pokazana jest lokalizacja prochowni:

Plan sytuacyjny.jpg (132.33 KiB) Przejrzano 4377 razy

Plan sytuacyjny.jpg (132.33 KiB) Przejrzano 4377 razy

[Jadzia]

W kronice opracowanej przez p. Z. Frydryszewskiego, zamieszczone są zdjęcia z podpisem: "Uroczystości pogrzebowe ofiar faszyzmu w koszarach tczewskich". Wrzucam te, które nie zostały dotychczas opublikowane (przynajmniej ja się na nie nigdzie nie natknęłam).

Pytanie: gdzie zrobiono to zdjęcie?

IMG_0835x.jpg (309.25 KiB) Przejrzano 4316 razy

IMG_0835x.jpg (309.25 KiB) Przejrzano 4316 razy

Niewątpliwie jest to jedno z ujęć wykonanych tego samo dnia, co zdjęcie, które zamieścił niegdyś zet w wątku o ul. J. Dąbrowskiego:

viewtopic.php?p=32114#p32114

Uroczystości na cmentarzu:

IMG_0840x.jpg (189.53 KiB) Przejrzano 4316 razy

IMG_0840x.jpg (189.53 KiB) Przejrzano 4316 razy

IMG_0842x.jpg (170.13 KiB) Przejrzano 4316 razy

IMG_0842x.jpg (170.13 KiB) Przejrzano 4316 razy

IMG_0843x.jpg (184.78 KiB) Przejrzano 4316 razy

IMG_0843x.jpg (184.78 KiB) Przejrzano 4316 razy

Na tych zdjęciach widzimy chyba kpt. Tiszczenko. Pozostali - nie mam pojęcia. Zapewne @mzk będzie wiedział.

Kronika znajduje się w zbiorach MBP.

[zet48]

Wydaje mi się, że zdjęcie o które pytasz było wykonane na dzisiejszej ul. Wyszyńskiego, ale do końca pewny nie jestem. Można przeanalizować którędy mógł iść kondukt żałobny i powiązać miejsca.

[mzk]

Szanowni Państwo,

Niewiele mogę Państwu pomóc. Więcej będę mógł powiedzieć, kiedy znów odwiedzę naszą bibliotekę z lupą. Zawsze miałem problem z oglądaniem zdjęć na komputerze. Sokoli wzrok nigdy nie był moim atutem. Mogę Państwu tylko podać niektóre moje typy z pewną dozą prawdopodobieństwa, aczkolwiek w żadnym razie nie pewności.
oficerem sowieckim który idzie na środkowym zdjęciu (powiedzmy delegacji) nie jest najprawdopodbniej kpt. Tiszczenko (chociaż napisałem tak we wcześniejszej wersji tego postu). Pomimo wcześniejszych moich przemyśleń, ktore skłaniały się do wspomnianego kapitana, doszedł pewien chłodny osąd. KPT. Tiszczenko w czasie robienia tego zdjęcia nie mógł być "jeszcze" taką "kulką" - choć i to nadejdzie. Poza tym mam wątpliwości co do wzrostu. Byl on chyba wyższy od prezentowanego na fotografii oficera. Raczej nie był niższy od Pawla Pucka, o którym niżej. oczywiście mogę się mylić.
Na prawo od niego, jakby w środku, idzie, prawdopodobnie Jan Andrysiak (wówczas przewodniczący Powiatowej Rady Narodowej w Tczewie oraz I sekretarz Komitetu Powiatowego Polskiej Partii Robotniczej). Nie jestem jednak pewny. Jego twarz jest również niewyraźna. Nie widać np., dość charakterystycznych dla Jana Andrysiaka dość grubych okrągłych oprawek okularów. Środkowa postać ma jednak tak samo jak I sekretarz PPR dość wyraziste kości policzkowe. Nie jestem jednak na 100% pewny, że to właśnie Jan Andrysiak. Może więc paść pytanie, kto może, jeżeli nie Andrysiak, stać na czele tej delegacji? Była tylko jedna osoba, której stanowisko pozwalało na zajęcie tego miejsca- starosta Jan Krassowski. Niestety nigdy nie widziałem zdjęcia Jana Krassowskiego, chociaż nadal szukam. Niewykluczone, iż to właśnie on został uwieczniony na zdjęciu. Bardziej skłaniałbym się jednak ku Janowi Andrysiakowi. Nie jestem jednak pewny. Więcej będę mógł powiedzieć po wizycie w bibliotece z lupą.
Na 100% mogę jednak powiedzieć, kto idzie po prawicy "może Jana Andrysiaka". Jest to Paweł Pucek. Pierwszy powojenny starosta, szef powiatowych struktur niezależnego wobec komunistów struktur PSL. Jest to postać niezwykle ciekawa. Był np. w czasie wojny oficerem AK. Jego biogram w nieodległej przyszłości pojawi się na łamach KMR.
Na pozostałych zdjęciach wydaję mi się, że widzę m.in. Feliksa Dąbka, przewodniczącego tczewskiej Miejskiej Rady Narodowej; ppor. Jerzego Andrzejewskiego, szefa PUBP w Tczewie; ppor. Stefana Cisłaka, pierwszego przewodniczącego tczewskiej MRN; jak również Adolfa Galanta - wiceprzewodniczącego PRN w Tczewie (ogromnie ciekawa postać, w czasie wojny najprawdopodobniej komendant straży pożarnej w Lublinie). Muszę jednak z całą stanowczością podkreślić, iż są to tylko hipotezy. Zweryfikować będę to mógł dopiero w naszej bibliotece.

z poważaniem,
MZK

[be-good]

Wydaje mi się, że zdjęcie o które pytasz było wykonane na dzisiejszej ul. Wyszyńskiego, ale do końca pewny nie jestem.

Tak było. Zdjęcie najprawdopodobniej wykonano z (obecnie) niebieskiej kamienicy na (obecnej) Wyszyńskiego:



Kondukt WG mnie szedł przez wiadukt na Mostowej i dalej do Starego Miasta; wiadukt w ciągu (obecnej) Wojska Polskiego musiał(mógł) być jeszcze uszkodzony.
Poza tym Skarszewska był to CHYBA w tamtych dniach wciąż sektor zamknięty, w którym przetrzymywano bardzo licznych Niemców przed ich wysiedleniem z Tczewa i okolicy.
Kondukt tamtą ulicą wywoływałby dodatkowe niepożądane, biorąc pod uwagę okoliczności, tarcia.

[Jadzia]

Rzadko spotykana w tym czasie informacja o naszym mieście, a dokładnie o ekshumacjach. Gazeta z datą 16 listopada wspomina o odkryciu grobu masowego. Myślę, że mowa tutaj o ekshumacjach, które miały miejsce w ostatnich dniach października

Dziennik Powszechny, 16.11.1945 r..jpg (139.77 KiB) Przejrzano 4235 razy

Dziennik Powszechny, 16.11.1945 r..jpg (139.77 KiB) Przejrzano 4235 razy

[gregi2004]

Zdjęcie najprawdopodobniej wykonano z (obecnie) niebieskiej kamienicy na (obecnej) Wyszyńskiego:

Nie. Zdjęcie wykonano z budynku stojącego bliżej skrzyżowania z ul.Łazienną (np. tego z apteką na parterze) - na fotce widać skrzyżowanie ul.Wyszyńskiego z ul.Sambora.