Zanim powstało miasto (do 1260)

Regulamin forum
1. Treści i załączniki umieszczane w postach mogą być użyte w działalności Dawnego Tczewa przy zachowaniu dbałości o dane wrażliwe.
Awatar użytkownika

Autor Tematu
Jadzia
Moderator
Moderator
Pisarz Miejski
Pisarz Miejski
Reakcje:
Posty: 4184
Rejestracja: 30 sty 2011, o 20:23
Podziękował;: 300 razy
Otrzymał podziękowań: 290 razy
Płeć:
Kontakt:

Zanim powstało miasto (do 1260)

#1

Post autor: Jadzia »

W skrócie:

Mimo odnalezienia w różnych miejscach miasta śladów działalności ludzkiej sięgających epoki brązu, nie dowiedziono ciągłości osadnictwa na tych terenach. Nawet we wczesnym średniowieczu (na Pomorzu bogato dokumentowane), Tczew pojawia się jedynie w zapiskach o zniszczonym w poł. IX w. grodem - Zamajte. Okres ten charakteryzował się wyjątkowym rozwojem gospodarczym. Uważa się, że militarnym i gospodarczym centrum kontrolującym żeglugę na Wiśle pełnił gród gorzędziejski, natomiast w odniesieniu do dróg lądowych podobna rolę odgrywała warownia lubiszewska (znajdowało się tu skrzyżowanie dróg handlowych).
Taki obraz okolic Tczewa u schyłku XII w. znajdujemy w dokumencie księcia pomorskiego Grzymisława I z 11.XI.1198 r. Zgodnie z jego zapisem, Lubiszewo posiadało kościół Świętej Trójcy, w miejscowości działała służba celna, istniała karczma książęca. W 1198 r. książę Grzymisław darował Lubiszewo rycerskiemu zakonowi joannitów.
Znaczenie Lubiszewa spowodowało, że podczas podziału księstwa pomorskiego na dzielnice (lata 1227-1229) jeden z młodszych synów księcia Mściwoja I – Sambor II, zlokalizował tu swoje księstwo lubiszewskie. Gorzędziej pełnił rolę warowni.
W przywileju dla joannitów z 1198 r. Tczew pojawia się trzykrotnie. Dokument wspomina drogę, która wiodła z zachodu przez Wysino, Lubiszewo do Tczewa (ad viam... eundo de Visino in Trsov) oraz drugi trakt „...ad viam, que currit de Stargrod in Trsov”. Poza tym, dowiadujemy się, że joannici uzyskali w Tczewie prawo poboru dziesięciny.
W związku z tym, że na przełomie XII i XIII w. do Tczewa kierowały się dwa trakty lądowe, miejscowość ta zajmowała znaczącą pozycję na Pomorzu. Tczew na kartach dziejowych pojawia się w związku ze zjazdem, który odbył się 30 kwietnia 1252 r. Uczestniczyli w nim: wicemistrz krajowy zakonu, czterech komturów, delegacja mieszczan stołecznego wówczas Chełmna oraz grono nie znanych imiennie dostojników lokalnych. Z wystawionego wówczas dokumentu dowiadujemy się, że spotkanie to miało miejsce w czasie budowy tamtejszego zamku. Natomiast w dokumencie księcia Sambora II z 10 stycznia 1253 r., wymienia się imiennie Cieszybora (kasztelan tczewski) oraz Domosława (kasztelan lubiszewski), a także innych urzędników dworskich i ziemskich. Od tego czasu Tczew występuje już jako stała rezydencja księcia. Wiadomo także, że rozmiary zamku Sambora II były spore. Było to wynikiem nie tylko zamierzeń militarnych, ale także potrzebą ulokowania w nim urzędniczego i dworskiego otoczenia (w latach 1255-1260 byli to: kanclerz dworu, kasztelan, wojski, cześnik, podkomorzy, wójt tczewski, kapelan zamkowy, monetariusz książęcy, dworzanie, służba).
Pierwsi mieszkańcy, obywatele Tczewa pojawiają się w przekazach z lat 1256, 1258, 1260. Sołtysem miasta był Jan Willenborg, rajcami miejskimi (pojawiają się w zapiskach w roku 1258) byli Alard z Lubeki i Henryk Schilder. W akcie książęcym, erygującym klasztor cystersów w Pogódkach, pojawia się Johannes plebanus in Dersove (Jan proboszcz w Tczewie), co może być potwierdzeniem istnienia już w tym czasie parafii w Tczewie. Zgodnie z zapisem z 1275 r. kościół parafialny posługiwał się już wówczas nazwą: pod wezwaniem św. Krzyża. Najstarszą pochodzącą z XIII w. częścią dzisiejszej budowli była wieża. Pierwotnie mieściły się w niej dwie kaplice, zbudowane jedna nad drugą. Następnie zbudowano prezbiterium, a budowę trzech naw ukończono dopiero przed 1364 r.
Po takim rozwoju gospodarczym, przestrzennym i administracyjnym naturalną rzeczą było dokonanie aktu alokacji Tczewa na prawie miejskim. W związku z tym, że ówczesnym zwyczajem odnośny przywilej przyznawał nowej gminie od sześciu do dziesięciu lat wolnizny (przywilej pozwalający na użytkowanie ziemi pańskiej bez ponoszenia za to stosownych opłat), czego tczewski dokument nie wykazuje, przyjęło się, że jego wystawienie stanowiło akt zatwierdzający uprzednie powołanie gminy miejskiej i jej organów.

Źródło: "Dzieje Tczewa", Edwin Rozenkranz.

Obecnie książę Sambor II jest patronem Zespołu Szkół Rzemieślniczych i Kupieckich
SamborII szkoła.jpg
SamborII szkoła.jpg (9.15 KiB) Przejrzano 4014 razy
SamborII szkoła.jpg
SamborII szkoła.jpg (9.15 KiB) Przejrzano 4014 razy
Załączniki
Sambor_II_Tczewski_seal_1229.PNG
Pieczęć Sambora II z 1229
Sambor_II_Tczewski_seal_1229.PNG (30.76 KiB) Przejrzano 3995 razy
Pieczęć Sambora II z 1229
Pieczęć Sambora II z 1229
Sambor_II_Tczewski_seal_1229.PNG (30.76 KiB) Przejrzano 3995 razy
Awatar użytkownika

mirza3
Budnik
Budnik
Reakcje:
Posty: 499
Rejestracja: 6 lut 2011, o 20:29
Lokalizacja: Gdańsk
Podziękował;: 382 razy
Otrzymał podziękowań: 82 razy
Płeć:
Kontakt:

Re: Zanim powstało miasto (do 1260)

#2

Post autor: mirza3 »

Jadzia pisze:W skrócie:
W przywileju dla joannitów z 1198 r. Tczew pojawia się trzykrotnie. Dokument wspomina drogę, która wiodła z zachodu przez Wysino, Lubiszewo do Tczewa (ad viam... eundo de Visino in Trsov) oraz drugi trakt „...ad viam, que currit de Stargrod in Trsov”. Poza tym, dowiadujemy się, że joannici uzyskali w Tczewie prawo poboru dziesięciny.
W Kociewskim Magazynie Regionalnym, w numerze 2 (21) z 1998 roku, notabene roku, w którym obchodzono uroczysty jubileusz 800-lecia Tczewa, znaleźć można interesujący i ważny artykuł Marty Śliwy poświęcony dokumentowi fundacyjnemu Grzymisława z 1198 roku.

Marta Śliwa Średniowieczne fałszerstwo. Wokół Grzymisławowego aktu

Ponieważ starsze opracowania często się na niego powoływały, datując na jego podstawie początki Tczewa, warto pokrótce przedstawić ustalenia autorki.
Oryginał dokumentu Grzymisława nie zachował się i znany jest jedynie z dwóch kopii: wcześniejszej z 1262 r. i późniejszej z roku 1291. Różnią się one akapitem, w którym właśnie pojawia się dwukrotnie nazwa Tczew/Trsov. Akapit ten występuje w późniejszej kopii, która od wcześniejszej różni się ponadto obecnością inwokacji.
Kopia z 1291 r. została przedstawiona przez joannitów ze Starogardu w toczonym przed Mściwojem II sporze z cystersami z Pelplina o prawo własności wsi Pogódki. W roku 1258 r. Sambor II ufundował tu klasztor dla cystersów z Doberanu, przeniesiony w roku 1276 do Pelplina, po donacji Mściwoja II.
Akapit zawierający nazwę Trsov opisuje przebieg granicy w taki sposób, że Pogódki znajdowały się na ziemiach joannitów nadanych im jeszcze przez Grzymisława. Dokument ten nie zalazł jednak uznania, skoro spór ciągnął się jeszcze przeszło 40 lat i zakończony został, już pod panowaniem krzyżackim, decyzją wielkiego mistrza Luthera z Brunszwiku, przyznającą sporną miejscowość cystersom.
Rzekome trzecie wystąpienie nazwy Tczewa w dokumencie Grzymisława znajduje się poza spornym akapitem, lecz zapisane jest jako Thescov - wieś, z której przysługiwała dzięsięcina dla kościoła w Lubiszewie, zapisanego joannitom przez Grzymisława. Hipotetycznie możnaby więc zidentyfikować ją z Tczewem.
Skoro jednak w dodanym akapicie, dla określenia przebiegu granicy, joannici użyli innej nazwy niż najprawdopodobniej występującego w oryginale Thescov, sugeruje to, że Thescov nie mogłoby zostać uznane przez rozstrzygających spór jako nazwa określająca Tczew.
"To co daje nam szczęście, nie jest fikcją"
Pozdrawiam
Awatar użytkownika

zielu
Moderator
Moderator
Rajca
Rajca
Reakcje:
Posty: 2405
Rejestracja: 31 sty 2011, o 22:12
Lokalizacja: Tczew
Podziękował;: 168 razy
Otrzymał podziękowań: 208 razy
Kontakt:

Re: Zanim powstało miasto (do 1260)

#3

Post autor: zielu »

Brązowa siekierka znaleziona w Tczewie (zbiory Muzeum Archeologicznego w Gdańsku):
Załączniki
20160421_122558 Tczew.jpg
"Smoka pokonać trudno, ale starać się trzeba"
ODPOWIEDZ