Mayer Manela

Znani i nieznani tczewianie; ludzie zasłużeni dla miasta i
honorowi obywatele miasta
Regulamin forum
1. Treści i załączniki umieszczane w postach mogą być użyte w działalności Dawnego Tczewa przy zachowaniu dbałości o dane wrażliwe.
Awatar użytkownika

Autor Tematu
LukaszB
Burmistrz
Burmistrz
Reakcje:
Posty: 7995
Rejestracja: 21 sty 2011, o 17:54
Lokalizacja: Tczew
Podziękował;: 683 razy
Otrzymał podziękowań: 562 razy
Płeć:
Kontakt:

Mayer Manela

#1

Post autor: LukaszB »

Od wielu lat staram się rozwikłać historię Mayera Maneli (Majer Manela, Majer Manella) tczewskiego Żyda który mógł być naszym Ślepym Maksem (Menachem Bornsztajn, legendarny żydowski łódzki gangster, zwany też królem dintojry). Na forum pojawił się nawet temat o tczewsko-łódzkim geszefcie ze Ślepym Maksem w tle viewtopic.php?p=40752#p40752. O rzekomym przemytniczym „imperium” Mayera słyszałem strzępy opowieści, dzięki pracy magisterskiej użytkownika Shimon :hi udało mi się chyba rozwiązać ową zagadkę.

Majer Manela (ur. 1891) przybył do Tczewa w roku 1925, Raduński podaje że był pierwszym przybyszem z Kongresówki. Musiał dysponować sporym majątkiem skoro od razu wykupił pogorzelisko po starym kinie na rogu pl. Hallera i ul. Podgórnej (Rynek 14), budując w tym miejscu wciąż istniejący dom dwupiętrowy (pierwszy po I wojnie). Prowadził na parterze sklep bławatny. Był jednym z najzamożniejszych i jednocześnie najbardziej wpływowych Żydów w Tczewie, jako kupiec pełnił funkcję prezesa Związku Kupców. Prawdopodobnie posiadał szerokie kontakty handlowe. Towar do Tczewa sprowadzał dla niego z samej Łodzi niejaki Kohn, który wg, raportu Powiatowej Komendy Policji z 1926 był cichym wspólnikiem Maneli.

W tym samym roku, w którym zamieszkał w Tczewie został członkiem zarządu gminy żydowskiej. W związku z brakiem tczewskiego rabina w 1926 roku zaproponował rabinowi z Włocławka mieszkanie u siebie, które wraz z 200zł miesięcznie od gminy żydowskiej miały skłonić go do przeprowadzki do Tczewa. Według zachowanych dokumentów Gminy Wyznaniowej Żydowskiej Starogard, Tczew i Skarszewy na rok 1939 Manela płacił składkę w wysokości 48 zł co było wartością raczej niewysoką (składki wahały się od 24zł do 200zł). Z ksiąg USC wiemy, że miał zonę Libę zd. Milsztein, z którą miał syna Aleksandra, urodzonego w Częstochowie w 1915. 1926 roku wg spisu jego rodzina liczyła 4 osoby, ale nie wiemy kto był czwartym członkiem rodziny. Majera Manelę spotkała wielka tragedia, jego syn Aleksander popełnił samobójstwo 08.05.1932 roku.

Pora na kryminalny aspekt opowieści. O Mayrze równie często informowały gazety w kontekście kryminalnym: Żydzi Tczewscy Leyde, Litfiński, Meyer uprawiali przez dłuższy czas przemytnictwo pieniędzy i towarów przez granicę do Gdańska i z Gdańska do Polski. Policji, która ich stale obserwowała, udało się ich na gorącym uczynku przychwycić; aresztowano ich i odstawiono prokuraturze. Po wydaniu wyroku sądowego starostwo stawi wniosek o wydaleni tych żydów, którzy nie posiadają polskiego obywatelstwa. Dziennik Tczewski donosił także o zatrzymaniu żydowsko-niemieckiej szajki podrabiaczy dolarów do której należał m.in Mayer, który fałszował 5cio dolarówki dopisując zera i wprowadzał je do obiegu.

Czy znany kupiec prowadził legalny biznes, który był przykrywką do przemytniczych interesów? Czy jego łódzkie kontakty ograniczały się jedynie do sprowadzania bławatów? Dochodzimy tym samym (chyba?) do sedna sprawy.

Otóż Mayer może być zarówno imieniem jak i nazwiskiem, pochodzi ono od M’oreinu H’aR’av (Nasz Nauczyciel) = M’eir = Meir = Mayer (Majer). U nas jest podobnie, przykładem może być imię Jurek, które jest nazwiskiem polityka Marka Jurka. Przeglądając jeszcze raz listę tczewskich Żydów znajdujemy kilka osób o tym nazwisku np. Lonia Mayer, rzeźnik z Forstera 12 oraz bracia Mayer z ulicy Fortecznej 7. Okazuje się, że to oni byli na bakier z prawem, a nie nasz kupiec. Powtarzane opowieści o przemytniku Mayerze po czasie uległy zniekształceniu i przylgnęły do kupca, który miał tak na imię.
"Nasze czyny mogą jednakowoż przetrwać długo, o ile otrzymają potwierdzenie poprzez słowa świadków lub uratują pamięć dzięki spisaniu" Sambor II
Awatar użytkownika

Autor Tematu
LukaszB
Burmistrz
Burmistrz
Reakcje:
Posty: 7995
Rejestracja: 21 sty 2011, o 17:54
Lokalizacja: Tczew
Podziękował;: 683 razy
Otrzymał podziękowań: 562 razy
Płeć:
Kontakt:

Re: Mayer Manela

#2

Post autor: LukaszB »

Gdzie Manela miał swój sklep? Wg. Księgi Adresowej miał skład Bławatów przy ul. Krótkiej 12
manela.jpg
manela.jpg (3.85 KiB) Przejrzano 3583 razy
manela.jpg
manela.jpg (3.85 KiB) Przejrzano 3583 razy
Ale dzisiaj nabyłem wieszak wskazujący na drugi sklep?
wiesz.jpg
Zgodnie z Aktami Nadzoru jego nazwisko pojawia się przy tej kamienicy
Markt 11 – Gandrass Eduard Pl. Pierackiego 11 – Möller – Maneli Pl. Hallera 11
Za ten post autor LukaszB otrzymał podziękowanie:
riot (28 sty 2021, o 03:18)
Ocena: 12.5%
"Nasze czyny mogą jednakowoż przetrwać długo, o ile otrzymają potwierdzenie poprzez słowa świadków lub uratują pamięć dzięki spisaniu" Sambor II
Awatar użytkownika

Autor Tematu
LukaszB
Burmistrz
Burmistrz
Reakcje:
Posty: 7995
Rejestracja: 21 sty 2011, o 17:54
Lokalizacja: Tczew
Podziękował;: 683 razy
Otrzymał podziękowań: 562 razy
Płeć:
Kontakt:

Re: Mayer Manela

#3

Post autor: LukaszB »

Tragiczny los kupca Maiera i jego brata opisuje w swoim oświadczeniu piekarz Kurek viewtopic.php?p=66448#p66448
"Nasze czyny mogą jednakowoż przetrwać długo, o ile otrzymają potwierdzenie poprzez słowa świadków lub uratują pamięć dzięki spisaniu" Sambor II
ODPOWIEDZ