Cukrownia Pelplin

Awatar użytkownika

Autor Tematu
zielu
Moderator
Moderator
Rajca
Rajca
Reakcje:
Posty: 2405
Rejestracja: 31 sty 2011, o 22:12
Lokalizacja: Tczew
Podziękował;: 168 razy
Otrzymał podziękowań: 208 razy
Kontakt:

Cukrownia Pelplin

#1

Post autor: zielu »

Przez całe lata Pelplin kojarzył się przede wszystkim z dwiema rzeczami - z katedrą i stolicą biskupstwa oraz cukrownią. Jej początek datujemy na 1878 rok, kiedy grupa 34 właścicieli okolicznych majątków wraz z wójtem i przedstawicielami mieszkańców powołała do życia Spółkę Akcyjną „Cukrownia Pelplin”. Udziałowcami cukrowni, także w latach międzywojennych, byli głównie niemieccy właściciele ziemscy, będący jednocześnie plantatorami buraków cukrowych. Jak podaje Bogdan Solecki, teren pod zakładu kupiono od Kurii Chełmińskiej. O wyborze Pelplina zadecydowało przede wszystkim sąsiedztwo żyznych ziem Niziny Walichnowskiej oraz dogodne połączenie kolejowe. Budowę zlecono dwóm spółkom: Braunschweiger Maschinenbanaustalt z Brunszwiku oraz A. Warnicke z Halle nad Salą.
cukrownia stare 1.jpg
cukrownia stare 1.jpg (136.18 KiB) Przejrzano 4821 razy
cukrownia stare 1.jpg
cukrownia stare 1.jpg (136.18 KiB) Przejrzano 4821 razy
cukrownia stare 2.jpg
fot. Allegro
cukrownia stare 2.jpg (41.92 KiB) Przejrzano 4821 razy
fot. Allegro
fot. Allegro
cukrownia stare 2.jpg (41.92 KiB) Przejrzano 4821 razy
Już rok po decyzji o powstaniu cukrowni odbyła się pierwsza kampania cukrownicza. Cukrownia posiadała własną bocznicę kolejową, zbudowano też kolej wąskotorową prowadzącą na Nizinę Walichnowską (o której poniżej). Powstał także projekt budowy przystani nad Wisłą, umożliwiającej odbiór buraków i wywóz cukru transportem rzecznym, jednak jego realizację zaniechano. W 1933 r. zrezygnowano z urządzeń parowych i cukrownię zelektryfikowano. Podczas okupacji w fabryce pracowali jeńcy rosyjscy i włoscy. Milewski podaje, że podczas II wojny światowej z cukrowni wysyłano artykuły żywnościowe dla warszawskich powstańców. Na początku marca 1945 r. jej teren został częściowo zbombardowany i spalony.
cukrownia akcje.jpeg
fot. Allegro
cukrownia akcje.jpeg (143.82 KiB) Przejrzano 4821 razy
fot. Allegro
fot. Allegro
cukrownia akcje.jpeg (143.82 KiB) Przejrzano 4821 razy
Pierwsza powojenna kampania buraczana odbyła się w listopadzie 1946 r. Trzy lata później majątek cukrowni upaństwowiono i włączono w skład zjednoczenia „Cukrownie Gdańskie” z siedzibą w Malborku. W 1971 r. przy cukrowni powstał oddział produkcji kwasku cytrynowego. W 1989 r. wybudowano nowy, mierzący 110 metrów wysokości komin. W latach 90. cukrownia nie radziła sobie już tak dobrze. Skończyło się to decyzją o zamknięciu zakładu. W sierpniu 2008 r. większość obiektów cukrowni wyburzono.
cukrownia cała fot. FDG.jpg
fot. Forum Dawny Gdańsk
cukrownia cała fot. FDG.jpg (76.17 KiB) Przejrzano 4821 razy
fot. Forum Dawny Gdańsk
fot. Forum Dawny Gdańsk
cukrownia cała fot. FDG.jpg (76.17 KiB) Przejrzano 4821 razy
cukrownia wyburzanie.jpg
Fot. UMiG Pelplin
cukrownia wyburzanie.jpg (208.81 KiB) Przejrzano 4821 razy
Fot. UMiG Pelplin
Fot. UMiG Pelplin
cukrownia wyburzanie.jpg (208.81 KiB) Przejrzano 4821 razy
Po cukrowni zostały kominy, budynek administracyjny, wjazd na teren fabryki. W jej magazynach mieści się dzisiaj galeria handlowa.
Cukrownia 1.jpg
fot. Zielu
Cukrownia 1.jpg (130.23 KiB) Przejrzano 4821 razy
fot. Zielu
fot. Zielu
Cukrownia 1.jpg (130.23 KiB) Przejrzano 4821 razy
Cukrownia 2.jpg
fot. Zielu
Cukrownia 2.jpg (162.6 KiB) Przejrzano 4821 razy
fot. Zielu
fot. Zielu
Cukrownia 2.jpg (162.6 KiB) Przejrzano 4821 razy
Cukrownia 3.jpg
fot. Zielu
Cukrownia 3.jpg (241.21 KiB) Przejrzano 4821 razy
fot. Zielu
fot. Zielu
Cukrownia 3.jpg (241.21 KiB) Przejrzano 4821 razy
"Smoka pokonać trudno, ale starać się trzeba"
Awatar użytkownika

Autor Tematu
zielu
Moderator
Moderator
Rajca
Rajca
Reakcje:
Posty: 2405
Rejestracja: 31 sty 2011, o 22:12
Lokalizacja: Tczew
Podziękował;: 168 razy
Otrzymał podziękowań: 208 razy
Kontakt:

Re: Cukrownia Pelplin

#2

Post autor: zielu »

W latach 1895-97 zbudowano Pelplińską Kolej Przemysłową łączącą cukrownię z gospodarstwami na Nizinie Walichnowskiej (ale także w Woli i Lignowach Szlacheckich). Na początku XX wieku sieć kolei liczyła 34,4 km linii, którą obsługiwało 5 parowozów i 120 wagonów towarowych. Przeznaczeniem kolejki było przewożenie buraków cukrowych oraz wywóz wapna defekcyjnego, nawozów sztucznych i wysłodków. Kolejkę wykorzystywano również do rekreacyjnych wycieczek nad Jezioro Pelplińskie. Na poniższym zdjęciu widzimy wycieczkę z okazji Międzynarodowego Dnia Dziecka w 1973 r.
ciuchcia kolejka.jpg
Fot. Informator Pelpliński
ciuchcia kolejka.jpg (58.48 KiB) Przejrzano 4820 razy
Fot. Informator Pelpliński
Fot. Informator Pelpliński
ciuchcia kolejka.jpg (58.48 KiB) Przejrzano 4820 razy
Po okresie największych przewozów buraków w latach 1953-1968 zainteresowanie koleją zaczęło maleć (buraki dowożono najczęściej ciągnikami). Po jesiennej kampanii buraczanej w 1977 r. postanowiono linię Pelplińskiej Kolei Przemysłowej rozebrać. 23 listopada 1978 r. przekazano do Muzeum Kolejnictwa w Warszawie pozostałe z taboru trzy parowozy: pierwszy parowóz Cukrowni Pelplin z 1896 r. (Krauss) typ 3417; parowóz z 1911 r. (Krauss) typ 6452; parowóz Marta, zbudowany w Borsig Lokomotiv – Werke GmbH, Berlin typ 7841. Wszystkie parowozy trafiły w 1986 r. do Muzeum Kolei Wąskotorowej w Sochaczewie.
ciuchcia 2005 r. w Sochaczewie.jpg
fot. muzeum w Sochaczewie
ciuchcia 2005 r. w Sochaczewie.jpg (192.88 KiB) Przejrzano 4820 razy
fot. muzeum w Sochaczewie
fot. muzeum w Sochaczewie
ciuchcia 2005 r. w Sochaczewie.jpg (192.88 KiB) Przejrzano 4820 razy
ciuchcia 1974 r..jpg
ciuchcia 1974 r..jpg (135.04 KiB) Przejrzano 4820 razy
ciuchcia 1974 r..jpg
ciuchcia 1974 r..jpg (135.04 KiB) Przejrzano 4820 razy
Więcej tutaj: http://informator.pelplin.pl/foto/87/pdf/10.pdf" onclick="window.open(this.href);return false;
"Smoka pokonać trudno, ale starać się trzeba"
Awatar użytkownika

Michał
Budnik
Budnik
Reakcje:
Posty: 395
Rejestracja: 4 lut 2011, o 15:33
Podziękował;: 0
Otrzymał podziękowań: 19 razy
Kontakt:

Re: Cukrownia Pelplin

#3

Post autor: Michał »

Dopowiadając w temacie pelplińskiej wąskotorówki.

Miała ona rozstaw torów o szerokości 750 mm (węższy o 30 mm, od najstarszej w naszym rejonie kolejki cukrowni w Cedrach Wielkich). Od roku 1905 łączyła się ona z torami linii wąskotrówki kwidzyńskiej, dzięki temu możliwe było sprowadzanie buraków cukrowych nawet z prawego brzegu Wisły. W pierwszym momencie uruchomiono nawet połączenie pasażerskie, ale szybko z niego zrezygnowano z powodu braku większego zainteresowania. Pociągi jeżdżące do Kwidzyna przeprawiały się przez Wisłę pod Gniewem specjalnym promem kolejowym „Landrat Brueckner”.

Gdy po roku 1920 17 kilometrowy odcinek kolejki kwidzyńskiej na lewym brzeg Wisły znalazł się pod zarządem polskim, Cukrownia w Pelplinie wydzierżawiła od Państwa 12,1 km linii prowadzącej z Wielkich Walichnów do Ciepłego.

W okresie międzywojennym cukrowania zakupiła także 25 nowych wagonów, zaś kolejne 33 wagony (tym razem używane) zakupiono po 1945 roku. Co do lokomotyw, to wg. Bogdana Pokropińskiego (tak na marginesie, artykuł z Informatora Pelplińskiego z grudnia 2010 r. jest wybitnie „tożsamy” z tekstem dziesięć lat wcześniejszej książki B. Pokropińskiego „Koleje wąskotorowe Polski Północnej”) po upaństwowieniu cukrowni niwelując braki w tej materii zaczęto bardzo mocno „żonglować” parowozami. W 1967 roku zakupiono także dwie lokomotywy spalinowe Wls 75 wyprodukowane w ZNTK Poznań. Jednak nie dawały sobie rady na wzniesieniach pomiędzy Niziną Walichnowską a wysoczyzną i wykorzystywano je głównie do prac manewrowych w samej cukrowni.

Warto też dodać, że cukrownia „na stanie” miała też spory fragment lekkich przenośnych torów, które wykorzystywano jako tymczasowe bocznice „podprowadzając” składy pod większe pola z cukrówką. Położenie takiej bocznicy było bowiem tańsze i szybsze niż transportowanie setek ton buraków wozami konnymi do najbliższego odcinka linii.
Awatar użytkownika

be-good
Koordynator
Koordynator
Pisarz Miejski
Pisarz Miejski
Reakcje:
Posty: 4761
Rejestracja: 2 lut 2011, o 20:15
Znajomość języków obcych: English, Deutsch, Pусский
Lokalizacja: Najpierw Czyżykowo, potem Bajkowe, obecnie Górki, za jakiś czas - Rokitki :( ...
Podziękował;: 191 razy
Otrzymał podziękowań: 145 razy
Płeć:
Kontakt:

Re: Cukrownia Pelplin

#4

Post autor: be-good »

Miałem to foto dać do jakiejś zagadki :)

Pelplińska kolejka "buraczana" na promie z Gniewa w drodze na kwidzyńską stronę Wisły, czasy przed 1920 rokiem:

Obrazek

Źródło: http://wolneforumgdansk.pl/viewtopic.php?p=13472
Awatar użytkownika

Michał
Budnik
Budnik
Reakcje:
Posty: 395
Rejestracja: 4 lut 2011, o 15:33
Podziękował;: 0
Otrzymał podziękowań: 19 razy
Kontakt:

Re: Cukrownia Pelplin

#5

Post autor: Michał »

Bardziej prawdopodobne, że był to skład Kolei Kwidzyńskiej. Obsługiwała ona dwie cukrownie - w Kwidzynie oraz Gniewie i głównie na ich potrzeby zbudowano tą przeprawę promową. Miała też prawie o połowę więcej wagonów. Tym bardziej, że buraki ewidentnie wiezione są z południowych krańców Niziny Walichnowskiej do cukrowni w Kwidzynie.

Choć nie można rzecz jasna całkiem wykluczyć składu z Pelplina.
Awatar użytkownika

be-good
Koordynator
Koordynator
Pisarz Miejski
Pisarz Miejski
Reakcje:
Posty: 4761
Rejestracja: 2 lut 2011, o 20:15
Znajomość języków obcych: English, Deutsch, Pусский
Lokalizacja: Najpierw Czyżykowo, potem Bajkowe, obecnie Górki, za jakiś czas - Rokitki :( ...
Podziękował;: 191 razy
Otrzymał podziękowań: 145 razy
Płeć:
Kontakt:

Re: Cukrownia Pelplin

#6

Post autor: be-good »

Trudno mi osądzać dokładnie, kto i kiedy "prowadził" ten odcinek do i od Wielkich Walichnów :)

Całość w 1903 roku funkcjonowała w jednym systemie:

Obrazek

Źródło: http://www.ruciane-nida.org/kmk/printvi ... d38eeec11f

A buraki na fotografii ewidentnie jadą na wschód :)
Awatar użytkownika

Michał
Budnik
Budnik
Reakcje:
Posty: 395
Rejestracja: 4 lut 2011, o 15:33
Podziękował;: 0
Otrzymał podziękowań: 19 razy
Kontakt:

Re: Cukrownia Pelplin

#7

Post autor: Michał »

Ależ to właśnie Kleinbahn Marienwerder wybudował linię z Gniewa do Wielkich Walichnów i zamieszczony powyżej rozkład jazdy dotyczyć może jedynie kolejki kwidzyńskiej (cukrownia pelplińska nie miała zresztą nawet wagonów osobowych dla tego rodzaju transportu), która do 1920 roku kończyła się właśnie w tej miejscowości.

Co ciekawe w zalinkowanej przez Ciebie dyskusji jest kilka ciekawych informacji (choć je trudno zweryfikować), m. in. taka, że do 1922 roku linie kwidzyńska i pelplińska nie miały bezpośredniego połączenia, zatem nie było szans by to ciuchcia z Pelplina podróżowała promem przez Wisłę. Niestety nie podano skąd taka wiedza (podejrzewam, że to dedukcja na podstawie jakiejś mapy z tego okresu).

Akurat ta teza wydaje mi się dość wątpliwa, bo aż trudno sobie wyobrazić, by przez dwadzieścia lat utrzymywano kilkusetmetrową lukę pomiędzy dwoma kilkudziesięciokilometrowymi sieciami kolejowymi o identycznej szerokości. Zwłaszcza, że obaj właściciele dysponowali spora ilością, wspominanych już dyspozycyjnych bocznic na potrzeby kampanii buraczanej.

Druga ciekawostka jest bardziej prawdopodobna - mowa o tym, że linię Gniew - Wielkie Walichnowy otworzono dla ruchu już w 1901 roku. Wbrew temu co podaje autor tej informacji, nie jest to sprzeczne z publikacją Pokropińskiego, bo ten jedynie podaje, że w 1905 roku dokonano "otwarcia ruchu publicznego" odcinka Pastwa (prawy Brzeg Wisły) - Wielkie Walichnowy. Podaje jednak, że prom był gotowy już w 1901 roku i być może było to jedynie oddanie ostatecznego kształtu tego odcinka, wzbogaconego m.in o bocznicę do linii normalnotorowej w Gniewie (która otworzono kilka miesięcy wcześniej w styczniu 1905 roku). Same pociągi, na co wskazują podane tam informacje, jeździć mogły już od 1901 roku, gry ruszył prom przez Wisłę.
Awatar użytkownika

Autor Tematu
zielu
Moderator
Moderator
Rajca
Rajca
Reakcje:
Posty: 2405
Rejestracja: 31 sty 2011, o 22:12
Lokalizacja: Tczew
Podziękował;: 168 razy
Otrzymał podziękowań: 208 razy
Kontakt:

Re: Cukrownia Pelplin

#8

Post autor: zielu »

Umilkły huk i syczenie maszyn...
Załączniki
Dziennik Bałtycki 28.12.1950 r.jpg
Dziennik Bałtycki 28.12.1950 r.jpg (179.51 KiB) Przejrzano 4750 razy
Dziennik Bałtycki 28.12.1950 r.jpg
Dziennik Bałtycki 28.12.1950 r.jpg (179.51 KiB) Przejrzano 4750 razy
"Smoka pokonać trudno, ale starać się trzeba"
Awatar użytkownika

niespokojna66
Rajca
Rajca
Reakcje:
Posty: 1593
Rejestracja: 26 sie 2011, o 19:37
Podziękował;: 342 razy
Otrzymał podziękowań: 379 razy
Płeć:
Kontakt:

Re: Cukrownia Pelplin

#9

Post autor: niespokojna66 »

inna akcja cukrowni w Pelplinie
http://www.skrypofilia.pl" onclick="window.open(this.href);return false;
Załączniki
pelplin.jpg
pelplin.jpg (166.17 KiB) Przejrzano 4726 razy
pelplin.jpg
pelplin.jpg (166.17 KiB) Przejrzano 4726 razy
Naj­piękniej­szych chwil w życiu nie zap­la­nujesz. One przyjdą same../P.Bosmans/

mzk
Budnik
Budnik
Reakcje:
Posty: 389
Rejestracja: 21 lut 2011, o 15:14
Lokalizacja: Tczew
Podziękował;: 0
Otrzymał podziękowań: 76 razy
Kontakt:

Re: Cukrownia Pelplin

#10

Post autor: mzk »

Szanowni Państwo!

Ludzie mają często to do siebie, iż używają "wielkich" słów do opisywania "mniejszych" rzeczy. Po latach badań muszę stwierdzić, że w latach 1944 - 1989 proceder ten dochodził nieraz wręcz do granic absurdu. Np. w 1953 r. jeden z pelplińskich zakładów pracy tak zaczynał jedno ze swoich sprawozdań:
„W okresie wielkich przeobrażeń i przemian jakie dokonały się w Polsce Ludowej, do szczególnie znamiennych i odczuwanych przez najszersze masy ludności poza oświatą i kulturą, należą przemiany życia gospodarczego – Budowa Nowego Ustroju Politycznego i Społeczno – Gospodarczego naszego Kraju. Jesteśmy świadkami rewolucji kulturalnej w której uczestniczy cały naród. Ustrój kapitalistyczny i klasy pasożytnicze żerowały na ciemnocie i zacofaniu ludzi pracy, by utrzymywać ich w zależności i uległości. Świadczą o tym niezliczone dowody nędzy i ciemnoty – zacofanie jakie naród Polski przeżywał w okresie przed wojennym. W naszym ustroju socjalistycznym wzmaga się i krzepnie walka o pokój, wolność i niezawisłość narodów siły obozu demokratycznego. Ostatnio notujemy wielkie zwycięstwo klasy robotniczej przez podpisanie porozumienia w Pmudżonie o rozejmie w Korei. Po trzech latach barbarzyńskiej i niszczycielskiej wojny umilkły działa, przerwane zostały działania wojenne na lądzie w powietrzu i na morzu. Położony został kres amerykańskiej agresji, przeciwko narodowi koreańskiemu, który zagrażał pokojowi i bezpieczeństwu wszystkich narodów. Pamiętajmy, że pojedynek pomiędzy siłami pokoju a siłami wojny nie został zakończony. Podżegacze wojenni nie zrezygnują łatwo ze swoich ludobójczych planów. Wiemy że niedawno próbowali oni wzniecić pożar w demokratycznym sektorze Berlina. Usiłowali rozpalić nowe konflikty, zatruć atmosferę stosunków międzynarodowych. Wszystkie te machinacje muszą zakończyć się dla nich bankructwem i kompromitacją”.
Słowa te, choć naładowane ogromnym ładunkiem ideologicznym, musimy uznać za bardzo podniosłe. Problem z tym, iż jest to fragment sprawozdania Cukrowni w Pelplinie, w którym opisuje się...przebieg zbierania buraka cukrowego.
ODPOWIEDZ