Wspomnienia znad ujścia Dryboka do Wisły – dzieje Czyżykowa, Bałdowa i Knybawy od czasów średniowiecznych do połowy XX w

[LukaszB]

Z przyjemnością pragniemy poinformować naszych Czytelników i Sympatyków, iż „Dawny Tczew – Wirtualne Muzeum Miasta” rozpoczyna przedsięwzięcie „Wspomnienia znad ujścia Dryboka do Wisły – dzieje Czyżykowa, Bałdowa i Knybawy od czasów średniowiecznych do połowy XX w.”. Poza analizą dostępnej literatury przedmiotu, w tym monografii i prasy z bibliotek cyfrowych, planujemy m.in. kwerendę w instytucjach ochrony zabytków oraz archiwach państwowych (m.in. analiza map, badanie starych akt i ksiąg gruntowych), jak również rekonstrukcję graficzną wybranych miejsc oraz spisanie zachowanych w pamięci wspomnień. Zależy nam, żeby ocalić od zapomnienia historię bliskich nam miejscowości, jak również osiedla, które po wojnie zostało podzielone na mniejsze jednostki, tracąc de facto świadomość swej terytorialnej tożsamości.
Formuła projektu pozostaje otwarta, a termin końcowy nie został jeszcze dokładnie ustalony. Ostateczny rezultat naszych prac zależy od tego, jak dużą ilość i jaki zakres materiałów dla poszczególnych miejsc i osób uda się zebrać i opracować – może to być np. książka czy seria publikacji. W każdym razie zapraszamy do współpracy przy „Projekcie Drybok” wszystkich chętnych – zarówno chcących współtworzyć historię Czyżykowa, Bałdowa i Knybawy, jak i dostarczyć źródła do badania zagadnienia. Wszelkie stare zdjęcia, wspomnienia i opowieści przodków lub inne wskazówki będą mile widziane. Każdy, kto dostarczy informację lub materiał, zostanie oczywiście wymieniony w opisie źródeł publikacji.
Z uwagi na szeroki zakres tematyczny projektu, nie będziemy zasadniczo wykraczać poza lata 50. XX w., o ile nie będzie miało to związku z okresem wcześniejszym. Zachęcamy do kontaktu na naszym profilu FB lub pod adresem mailowym: koordynator@dawnytczew.pl
Poniżej przedstawiamy listę najważniejszych obszarów tematycznych:
Czyżykowo (Czyżykowy, Zeisgendorf):
- losy dawnego dworu krzyżackiego (Ordenshof), zabudowania folwarczne z XVI i XVII w., wiatrak-koźlak i staw nieopodal skrzyżowania ob. ulic Czyżykowskiej i Polnej;
- dzieje majątku szlacheckiego z XVIII i 1 poł. XIX w. oraz jego właścicieli, tj. rodzin Bystram i Łukowicz, lokalizacja dawnego dworu;
- Małe Czyżykowo (Czyżkówko), tj. m.in. folwark i drewniany dwór menonicki na ob. Czyżykowskiej 1;
- gospodarstwo rolno-ogrodnicze przy ul. Czyżykowskiej 77 (Schlesier, a następnie rodzina Nowakowskich, Bolt i Sawickich);
- nieistniejący zespół dworski rodziny Brandt i Preuß na terenie ob. ul. Konarskiego 4-6 i Orkana 3 (dawna Polna 4) oraz cegielnia parowa w obrębie ul. Czyżykowskiej, Konarskiego i Kochanowskiego;
- stara cegielnia, karczma i zespół dworski z siedzibą przy ob. ul. Ceglarskiej 15;
- nieistniejący młyn/wiatrak z poł. XIX w. koło stadionu, między ul. Sportową a 30 Stycznia;
- cegielnia Friedricha Süßa w okolicy ob. ul. Starowiejskiej 23;
- działalność właścicieli Górek na Czyżykowie (ob. os. Bema i „Za Parkiem”), tj. Eduarda Enßa, rodziny Łubieńskich i Czesława Waligóry;
- dawne gospodarstwo Goertzów na rogu ul. 30 Stycznia i Jabłoniowej („Szklane Domy” i wschodnia część „Górek Przemysłowych”);
- majątek dzierżawcy Kleszczewskiego z siedzibą przy ob. ul. Polnej 3a;
- gospodarstwo na terenie ob. Wybudowania;
- najstarsze zabudowania ul. Nadbrzeżnej, w tym majątek rodziny Wittschke;
- dawne cmentarze, w tym „Żydowska Górka”.
Sołectwo Bałdowo (wraz z Knybawą):
- dawne zabudowania folwarczne, karczmy, młyn bałdowski i cegielnie knybawskie;
- dwór ze „sfinksami” i zespół folwarczno-dworski Knybawa z poł. XIX w. przy ob. ul. Knybawskiej 2;
- zespół folwarczno-dworski przy ob. ul. Długiej 9 i 10 (dawna własność masona Maxa Ziehma, a wcześniej m.in. rodziny von Kries)
- dawne gospodarstwo menonickiej rodziny Claassen (wcześniej Ziehm) przy ob. ul. Długiej 4 i 5;
- dawne gospodarstwo rodziny Stencel na ob. Stenclówce;
- dawne gospodarstwo rodziny Jagielskich przy ob. ul. Spokojnej 5 i 6;
- dawne gospodarstwo masona Waldemara Arndta (wcześniej sołtysa Krausego) przy ob. ul. Długiej 46;
- dawne gospodarstwo rodzin Huß i Burandt przy ob. ul. Spokojnej 1;
- stary cmentarz ewangelicko-menonicki przy zespole folwarczno-dworskim w Bałdowie.