Na mapach i planach do 19 wieku widać w obecnych południowo-wschodnich zakątkach Tczewa (była wieś Duże Czyżykowo) obszary opisywane jako Pierwszy i Drugi (bądź Ostatni) Grosz = Erste Groschen i Zweite (Letzte) Groschen.
Czytałem, tak mi się wydaje, że to zwyczajowe nazwy od kilkuset lat, ale sam już nie wiem gdzie miałbym to widzieć i jakie jest wyjaśnienie takich nazw.
Jako człowiek, który wyrósł na Pierwszym Groszu proszę - niech lepiej poinformowane osoby wypowiedzą się w tym temacie.
Groschen1.jpeg (171.2 KiB) Przejrzano 3227 razy
Groschen1.jpeg (171.2 KiB) Przejrzano 3227 razy
Groschen2.JPG (116.64 KiB) Przejrzano 3227 razy
Groschen2.JPG (116.64 KiB) Przejrzano 3227 razy
Ta mapa sprzed 200 lat przedstawia też karczmę i cegielnię nazywane "Ostatnim Groszem"; czerwone oznaczenia na mapie nie są moje i nie wiążą się z moim pytaniem.
De facto Drugi Grosz leżał już po knybawskiej stronie Dryboka.
Też zauważyłam te "grosze" na mapach. Literatura podaje,że były to zwykle nazwy karczm podmiejskich. Rozpoczynało się pić w "Pierwszym groszu" potem "Drugim.... . Czasem kończyło w Letzter Groschen "Ostatnim groszu"
Pewnie w podobnej do tej karczmie przepijano ostatnie grosze
Załączniki
"Karczma - Ostatni grosz" obraz Jana Piwarskiego, rok 1845 (Muzeum Narodowe w Warszawie)
karczma ostatni grosz.jpg (115.89 KiB) Przejrzano 3209 razy
"Karczma - Ostatni grosz" obraz Jana Piwarskiego, rok 1845 (Muzeum Narodowe w Warszawie)
karczma ostatni grosz.jpg (115.89 KiB) Przejrzano 3209 razy
Ostatnio zmieniony 7 kwie 2013, o 22:06 przez zielu, łącznie zmieniany 2 razy.
Powód:Połączyłam posty
Na pokazanym przez Zeta prawie dwustuletnim planie majątku knybawskiego świetnie widać "Ostatni Grosz" w miejscu, gdzie teraz jest uprawne pole. Rok temu Mig21 ze mną szukał tam na zaoranym polu śladów budynków, całkowicie bezskutecznie.
https://www.dawnytczew.pl/forum/viewtop ... 239#p38239
W pobliżu istniał (tak naprawdę istnieje do dziś) tzw Mały Pflaster = Mały Bruk - stworzone dawno temu nakładem wielkich wysiłków kamienne nabrzeże, obecnie zawalone masą wiślanego piachu i porośnięte chwastami. Nieco dalej - znane nam półkilometrowe kamienne nabrzeże knybawskiej cegielni - Duży Pflaster.
Te nazwy funkcjonują do dziś wśród osób, które wychowywały się na Czyżykowie przed/ niedługo po wojnie.
Pflastry.JPG (194.96 KiB) Przejrzano 3138 razy
Pflastry.JPG (194.96 KiB) Przejrzano 3138 razy
O ile Duży Pflaster służył cumowaniu berlinek przy odbiorze cegieł z tunelu...
Co ciekawe, wspomniane "Groschen", to mogą być nie tylko nazwy istniejących tam karczm, ale określenie jednostek terytorialnych wchodzących w skład miejscowości. I tak w XIX w. Czyżykowo składało się z głównej wsi Gross Zeisgendorf, osady podmiejskiej Klein Zeisgendorf (por. https://dawnytczew.pl/forum/viewtopic.p ... =80#p65305) oraz przysiółka (lub też osady czy kolonii) "Erster Groschen" (ob. tereny Ceglarskiej 11-14, 15 i 15B - por. https://dawnytczew.pl/forum/viewtopic.p ... =70#p65177), określanej też czasem jako "zu Zeisgendorf". Analogicznie w przypadku Knybawy: "Letzter Groschen" (alternatywnie: "Zweiter Groschen" ) był przysiółkiem/osadą wchodzącą w skład wsi Knybawa. Przed 1908 r. jest nawet wymieniany jako mała miejscowość: https://gov.genealogy.net/item/show/object_277430
To, co może być interesujące w kontekście Czyżykowa i Knybawy, to fakt, iż ceglarze w tych miejscowościach zajmowali się prowadzeniem karczm zarazem. Kataster fryderycjański 1772/73 w przypadku Czyżykowa wymienia karczmarza Arenda oraz ceglarza i karczmarza Kneista (por. K. Halicki, "Dzieje gminy Tczew...", s. 364). Analogiczna sytuacja miała miejsce w Knybawie, o czym pisałem w: https://dawnytczew.pl/forum/viewtopic.p ... =20#p65072. Powstaje pytanie: czy to były po prostu spółki karczmarzy, gdzie jeden z nich był zarazem ceglarzem i prowadzili je wspólnie, czy po prostu dwie odrębne karczmy w różnych miejscach wsi. W przypadku Knybawy widać również na starych mapach z 1 poł. XIX w., iż stara cegielnia z karczmą działała bliżej granicy z Czyżykowem, natomiast nowa cegielnia z poł. XIX w. była usytuowana na rozwidleniu ob. ulic Knybawskiej i Jesionowej.
Jak się okazuje karczma "Grosz" na Czyżykowie oraz związana z nią cegielnia funkcjonowały tam co najmniej od początków XVIII wieku, na co wskazują księgi parafialne ślubów, wymieniające miejscowych karczmarzy i ceglarzy.
Źródło: Edmund Raduński, Najstarsza metryka kościoła św. Krzyża w Tczewie, "Kociewie: dodatek regionalny "Gońca Pomorskiego" i "Dziennika Starogardzkiego" poświęcony sprawom ziemi kociewskiej, 1938.10 nr 4 (na PBC błędnie jako nr 10), s. 30-32: https://pbc.gda.pl/dlibra/publication/9 ... tion/86745
Nie da się wykluczyć, że obiekty te powstały już w 2 poł. XVII w., po tym jak wieś została odbudowana ze zniszczeń w czasie potopu szwedzkiego.
. Czasem kończyło w Letzter Groschen "Ostatnim groszu"
...
