Cmentarze żydowskie

[LukaszB]

Powołując się na tczewskie publikacje ...tu "Tczew w czasie i przestrzeni" R. Landowskiego, możemy przypuszczać że cmentarz żydowski przy ul. Wojska Polskiego istniał już w 1898 roku

Tylko, ze stary cmentarz katolicki według mapy z 1904 był o wiele mniejszy i pomiędzy nim a torem był cmentarz ewangielicki

[zet48]

Wiemy że plan z książki Landowskiego nie jest dokładny ...ale może informacja że cmentarz żydowski istniał już przed 1900 rokiem jest prawdziwa

[be-good]

Robi się tu coraz mniej na temat "Żydowni", ale spójrzcie na mapę ze stanem z 1908 - teren zaznaczony przeze mnie na żółto nie jest jeszcze obsadzony kwaterami; ŁukaszB posłuży legendą do mapy i będzie (bardziej) jasne, czy na zapleczu obecnego starego cmentarza kiedykolwiek zaistniały protestanckie mogiły.

[zielu]

Otrzymałem przed kilkoma dniami na adres redakcji list od mieszkanki naszego miasta.

Na wstępie otrzymujemy kilka ciepłych słów za inicjatywę budowy lapidarium nieistniejącego cmentarza ewangelickiego:

"Jestem zachwycona pomysłem, bo przecież ci ludzie (...) tworzyli nasze miasto. Niezależnie od grup wyznaniowych byli tymi, którzy wnieśli w zagospodarowanie [Tczewa] swój wysiłek i pracę."

Dalej jest fragment dotyczący Żydowskiej Górki i synagogi (pisownia oryginalna):

"Moja praca związana była w dużym stopniu z kontrolą terenową. Komunikacja autobusowa w latach 70. i 80. była bardzo słaba, a teren podmiejski obchodziłam pieszo. Często szłam w kierunku Bałdowa i po lewej stronie budowano przy tej trasie duży obiekt przemysłowy. Szłam po skończonej kontroli z Bałdowa do Tczewa, a że był dzień pogodny zeszłam ścieżką wzdłuż parkanu budowy na wzgórze, które już kilkukrotnie oglądałam, bo był tam kirkut z bogatymi macewami. Ci którzy tam spoczywali musieli być zamożnymi kupcami Tczewa. Niektóre nagrobki były zdewastowane, ale dużo jeszcze było nietkniętych, bo odległość od drogi była duża i nie było dojazdu. Stałam chwilę zachwycona bogactwem, ale napisy były w jidysz, to też nie znam nazwisk. Obejrzałam się i widzę dochodzącą dwójkę mężczyzn. Idą niepewnie, rozglądając się. Wyraźnie widzę dwójkę Żydów i to w stylu ortodoksyjnym. Jestem pewna, że są zainteresowani kirkutem. Mówią po niemiecku i są bardzo zdenerwowani. Z czasów moich przymusowych robót w czasie okupacji, znałam już względnie ten język, to zaczęła się rozmowa. Pokazali pismo odręcznie pisane po polsku jako umowę za danie ziemi im należnej panu budującemu przetwórnię, za oparkanienie i doprowadzenie do porządku cmentarza, jak również naprawy kilku mogił. Byli bardzo zadowoleni ze spotkania, a że czekała na nich na szosie taksówka, to zaproponowali mi dowiezienie do Tczewa. Poza tym zaprosili mnie do restauracji "Centralna" na obiad. Byli eleganccy i chcieli dowiedzieć się dlaczego ich synagoga została im odebrana. Ja nic nie wiedziałam o synagodze, ale oni zaprowadzili mnie na wzgórze za kościołem szkolnym i pokazali bardzo zdewastowany obiekt. chcieli mi coś płacić, ale uparłam się, że nie wezmę (...)"

W ostatnim zdaniu mamy do czynienia chyba z ewidentną pomyłką dwóch tajemniczych mężczyzn. Czy może do lat 70. zachowały się jeszcze jakieś ruiny po tczewskiej synagodze?

[LukaszB]

Musieli za synagogę wziąć inny budynek, po którym został jedynie fragment muru przy Okrzei. Cały tekst sprowadziłbym do jednego pytania: gdzie są macewy??? Mam pewien trop, ale informator nie chce mi ujawnić konkretnej lokalizacji "bo jeszcze je wydobędziecie"

[LukaszB]

Cmentarz Żydowski według arkuszy geodezyjnych z 1881 roku. Widzimy wyraźnie budynek. Jakie mogło być jego przeznaczenie? Kostnica czy dom opiekuna cmentarza? Rozszyfrowanie napisów pozostawiam naszym germanistom

jud.jpg (317.68 KiB) Przejrzano 2580 razy

jud.jpg (317.68 KiB) Przejrzano 2580 razy

Czy ten arkusz nie pozwala przypuszczać, że gmina żydowska kupiła grunt od właściciela, którego nazwisko zostało potem przekreślone?

[Jadzia]

Znajoma poczytała wspomnienia pana Henia: viewtopic.php?f=32&t=1499
Dorzuca swoje informacje:

Bardzo ciekawe wspomnienia pana Henryka eF. Wiele nowego sie dowiedziałam o czasach wojny. Jest też troszkę nieścisłości, co do wyglądu terenu wokół pogotowia na ul. Woj.Polskiego. Sama pamiętam, gdyż tam mieszkałam, że jeszcze na długo przed budową pogotowia, nie było tam już grobów, stały natomiast ławki, na których siadywały kobiety pilnujące swoich dzieci. Na miejscu przychodni stały fundamenty dość sporej willi i widać było, że nie została ona zburzona, tylko raczej nie kontynuowano jej budowy: stały same piwnice, ściany miały chyba z pół metra grubości, lecz jeszcze nie było stropu. Pamietam dobrze, bo jako dziecię bawiłam się w tym miejscu. Oprócz widocznej do dziś alei kasztanów, która prawdopodobnie była kiedyś alejką cmentarną (wzdłuż pogotowia, a prostopadła do ul. Woj.Pol) była jeszcze druga aleja kasztanów a przebiegała mniej więcej wzdłuż prawej strony budynku przychodni. Tam zbieraliśmy jesienią kasztany, najczęściej rzucając w górę kijami, żeby spadały te świeże,błyszczące.

Rocznik znajomej obstawiam na końcówkę lat 50

EDYTA:
Kuleżanka przyznała, że jest rocznik 1959 - kobita się nie boi swego wieku

[AnnaK]

Te fundamenty,z tego co zasłyszałem,wbudował kierownik budowy wiaduktu z nadwyżek betonu.Oczywiście budował bez pozwolenia i nie na swoim gruncie dlatego zatrzymano mu dalszą budowę.Fundament powstał ok.1954 r.

[LukaszB]

Lapidarium jest w coraz gorszym stanie

[mploszaj]

Dzień dobry,

nazywam się Małgorzata Płoszaj i jestem współpracownikiem portalu Wirtualny Sztetl (www.sztetl.org.pl), który na Waszym forum był już wspominany

Trafiłam tu, gdyż poszukuję zdjęć cmentarzy żydowskich z Tczewa, bądź też osoby, która, by zechciała takie zdjęcia zrobić dla potrzeb naszej strony, która jest swoistą wirtualną odnogą Muzeum Historii Żydów Polskich.
Tczew na Wirtualnym Sztetlu jest ubogi w zdjęcia i myślę, że uda się to zmienić.
Chodzi mi o te miejsca:
http://www.sztetl.org.pl/pl/article/tcz ... ukcyjnej-/
http://www.sztetl.org.pl/pl/article/tcz ... olskiego-/

No i synagoga, a raczej miejsce po niej:
http://www.sztetl.org.pl/pl/article/tcz ... wy-i-inne/

Sama jestem forumowiczem bardzo podobnego forum, tylko z południa Polski i dlatego wiem, że prędzej pomogą pasjonaci niż oficjalni urzędnicy, czy zawodowcy.
Gdyby ktoś z Was zechciał mi pomóc, to z góry dziękuję. Podam wówczas oficjalnego maila.

Serdecznie pozdrawiam ze Śląska.

Małgosia